Vanaf het ontstaan van de roeisport in Nederland was het voor joden nauwelijks mogelijk lid te worden van een roeivereniging. Dat leidde in 1907 in Amsterdam tot de oprichting van Poseidon. Ab Stokvis, auteur van het jubileumboek 100 jaar Poseidon legt uit dat zijn club geen joodse roeivereniging was: 'De oprichters zijn expliciet een algemene roeivereniging begonnen. Iedereen kon er dus lid van worden, juist omdat men een heel ander beleid wilde dan bij de andere verenigingen. Joden konden daar in de praktijk niet terecht en zo verwierf Poseidon de naam een joodse club te zijn. In de statuten stond echter dat niemand op grond van ras, godsdienst of geslacht geweigerd mocht worden.' De discriminatie duurde tot de jaren '60, toen de verzuiling in Nederland geleidelijk aan verdween.
Het kasteel aan de Amstel
Twee jaar na de oprichting in 1907 opende Poseidon een ware roeitempel aan de rand van de toenmalige stad. Men sprak zelfs over een 'kasteel aan de Amstel', vanwege de torens die het houten hoofdgebouw sierden. Op de foto's zien we de besturen van 1909, de bouwers met hoge hoed en de bestuurders in 1927, die het 20-jarig jubileum vierden.
Het kasteel werd in de oorlog bezet en vernietigd en maakte na de oorlog plaats voor een nieuw gebouw voor de roeisport, daar neergezet door De Hoop. Poseidon wist zich na 1945 weer met vele inspanningen op te richten, maar het aantal leden was danig gedecimeerd. Het nieuwe gebouw aan de Jan Vroegopsingel was bescheiden.
De Tweede Wereldoorlog heeft een grote rol gespeeld in de geschiedenis van onze vereniging, zoals beschreven in het onderstaande artikel in Het Parool van 3 mei 2013. Tijdens een razzia op 11 juni 1941 werd een groep leden gevangengenomen. Veertien van hen kwamen niet meer terug. In de loop van de oorlog is 80% van de leden gedeporteerd en omgekomen in de vernietigingskampen. Deze zwarte bladzijde herdenken we nog elk jaar op 11 juni.
Het clubgebouw aan de Weesperzijde werd door de Duitse bezetters geconfisqueerd, en na een moeilijke periode werd in 1954 het nieuwe (huidige) clubgebouw aan de Jan Vroegopsingel geopend.
Ronald Soesan en Ab Stokvis zijn de geïnterviewden in het verhaal.
(Klik op het artikel om het te lezen.)
Poseidon-lid en verdienstelijk roeier Tobias Biallosterski sloot zich al aan het begin van de oorlog aan bij het verzet. Hij hielp andere joden onderduiken en was betrokken bij de distributie van verzetskrant Het Parool. In 1943 vertrok hij naar Engeland en werd daar opgeleid tot geheim agent van de Nederlandse regering in ballingschap. (Zie tobiasbiallosterski.com)
Biallosterski werd boven Noord-Holland geparachuteerd om verbindingen te leggen tussen de regering in Londen en het verzet. Hij ging via (bezet) Frankrijk en Spanje weer terug naar Engeland. In september 1944 werd hij weer naar Nederland gebracht, ditmaal om wapendroppings voor te bereiden.
In februari 1945 werd hij gearresteerd. Tijdens een ontsnappingspoging werd hij neergeschoten. Voor hem kwam de bevrijding te laat. Hij overleed op 26 februari 1945 in het hospitaal van de gevangenis in Scheveningen, het beruchte ‘Oranje Hotel’. [Foto: Tobias Biallosterski op boeg]
Op 11 juni 2001 is het 60 jaar geleden dat op last van de Duitse bezetter een 14-tal leden van Poseidon uit het clubgebouw zijn weggevoerd. Elk jaar, om 20.00 uur, staan we stil bij deze gebeurtenis. En dat doen we bij de gedenkplaat in de hal van Poseidon. We herdenken naast deze 14 ook de andere Poseidon-leden die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen.
Op 11 juni 2001 waren ook de heren Markus en Waterman aanwezig, beiden overlevers van de oorlog en in de buurt aanwezig toen 14 mannen werden afgevoerd. Ze vertelden de aanwezigen het onderstaande verhaal.
Het verhaal van de heer Markus
'Mijn twee broers en ik hadden indertijd een klein fabriekje in smeermiddelen, oliën en vetten en zo, en de moffen hadden besloten dat al die joodse zaken dicht moesten. Dus kwam er net op die dag een Duitse inspecteur de hele handel bekijken en opnemen, een tijdrovend werkje, waardoor wij drieën onze afspraak misten. En het was in die tijd zo: als je 5 minuten te laat kwam, zag je nog net je ploeg wegroeien en als je de tweede keer 5 minuten te laat was, werd je helemaal uit de ploeg geknikkerd.
Dus zodra we weg konden, en dat was pas tegen achten, gingen we zo snel mogelijk naar Poseidon. Het gebouw stond toen op exact dezelfde plek waar nu De Hoop staat en wij woonden vlak aan de overkant, zo’n 150 meter verderop. Toen we er bijna waren zagen we wel wat onbekende mensen voor de deur staan, maar we hadden er nog geen erg in. Toen we naar binnen wilden gaan, kwam er iemand op ons af gerend en riep: "Wegwezen, de Grüne Polizei is binnen."
Zo is ons het lot bespaard gebleven wat onze ploeggenoten, 14 andere jongens, wel trof… Een paar weken later heeft de bezetter het gebouw geconfisqueerd en er een roeivereniging voor de luchtmacht van gemaakt. Het heette toen Ruderheim LG (luftgau) Holland, zoals je op deze foto kunt zien.' De heer Markus overhandigt een foto aan Marco, 'voor het archief', waarvoor hij hartelijk bedankt wordt.
Het verhaal van de heer Waterman
'Ik ben dus wel naar binnen gegaan, want ik was wel op tijd, en om de hoek van de deur stond een man, die riep: “Halt, stehen bleiben”, en toen werd ik dus net als die anderen gearresteerd. De moffen waren allemaal in burger, maar ze waren wel gewapend hoor, onder hun lange jassen.
Tegen achten kwamen er stadsbussen waarin we vervoerd werden naar de Euterpestraat. Daar stonden een heleboel sportmensen, in allerlei sportkleding, en van iedereen werd nagegaan wie en wat hij was, en of hij joods was. Sommigen mochten weg, maar wij werden allemaal meegenomen naar Schoorl, daar was een kamp. Van daar af werd iedereen afgevoerd naar Mauthausen, waarvandaan ze nooit zijn teruggekeerd.
Maar ik ben er na een dag of zes uitgeknikkerd. Ik ben vrijgekomen omdat ze graag echte koffie wilden drinken, die Duitsers, en dat kon mijn vader voor ze regelen, die heeft hier en daar wat geleend en kon toen aan een hoeveelheid koffie komen via de heer Tabak, die later een grote autoshowroom had (“en die fout was!”, aldus de heer Markus).
Dus alleen omdat mijn vader die connecties had, kwam ik eruit, voor wat koffie. Dat kun je niet bevatten zoiets, later. Nou en toen ik thuiskwam, stonden daar wel honderd mensen me op te wachten, die allemaal wilden weten hoe het met die andere jongens ging. Ik had daar zes dagen gezeten dus ik wist wel wat, maar niet alles. Het kost me wel moeite hoor, om hierover te praten, het is heel emotioneel allemaal…'
Later laat de heer Waterman ons fotoboeken zien van het Poseidon van vlak voor de oorlog, hoe hij met z’n ouders eropuit ging in een wherry, de 78 toerengrammofoon achterin bij de picknickmand. Het zijn beelden van een lang vervlogen tijd.
Net als de vereniging is ons clublied ook al heel wat jaren oud:
Watersport staalt spieren
't Is een bron van vreugd.
Sportmanship kan sieren
Ouderdom en jeugd.
Maar ze vraagt voor alles
Een gezonde geest
En bij onze mensen
Vindt men die het meest.
Refrein:
Steeds sportief in de strijd op het water
Zijn de roeiers van ons Poseidon.
Zo is 't nu en zo zij het ook later
Welk een vreugd als zij zo'n strijd won.
Maar wanneer wij soms niet zegevieren,
Dan nog hebben wij een troostvol bezit
Want Poseidon, ons Poseidon, is de trots van ieder lid.
Hoog Poseidon, ons Poseidon, hoog ons fiere rood en wit
Niets kan ons ooit weren
Van ons element
Regen kan niet deren
Zijn daaraan gewend
Laat de wind maar waaien
't Hindert ons toch niet
Handen aan de riemen
Zingen wij ons lied.
Refrein
Refrein
Ferm en ongebroken
Dat is onze trots
Laat de branding koken,
Wij staan als een rots.
Een van zin en willen
Wij trotseren tijd.
Onze vlag zal wapp'ren
Tot in eeuwigheid.
Roeivereniging Poseidon
Adres:
Jan Vroegopsingel 4
1096 CN Amsterdam
KVK 33214222
